Հարյուր տարուց ավելի է տարբեր գիտնականներ Հայոց ցեղասանության վերաբերյալ տարբեր ուսումնասիրություններ են կատարել։ armenianweekly.com-ի հաղորդմամբ, ԱՄՆ Կալիֆորնիայի համալսարանի ասպիրանտ Դանիել Օհանյանը մի ուսումնասիրության վրա է աշխատել, որպեսզի միավորի այդ բոլոր արժեքավոր վկայությունները։

Օհանյանը «Օսմանյան Ստամբուլում հայ բնակչության մասին տեղեկատվության վերականգնում և բոլորի համար մատչելի բազայի ստեղծում» ծրագրի ավագ մասնագետներից է։ Ծրագիրը ֆինանսավորվել է «Գալուստ Գյուլբենկյան» հիմնադրամի և Ստամբուլի Բիլգի համալսարանի կողմից։ Հետազոտական աշխատանքներն ավարվել են 2018թ-ին։ «Վերականգնվող վկայություններ» նախագծի թիմում բացի Օհանյանից ընդգրկված է վեց հետազոտող Թուրքիայից։

Նրանք ստեղծել են Ստամբուլում մշտապես և ժամանակավոր բնակվող հայերի ցուցակ, նաև ինտերակտիվ քարտեզ, թե որտեղ են նրանք բնակվել։ Այդ ամենը հրապարակվել է 2010թ-ին Բեռլինում ստեղծված Houshamadyan ծրագրի կայքում։ «Հուշամատյանի» հիմնական նպատակն էր պահպանել Օսմանյան կայսրությունում բնակված հայերի մասին տվյալները։

Օհանյանը պատմել է, որ իրենց սկզբանական նպատակն էր պատճենել, թարգմանել, վերլուծել Ստամբուլում 1830-1907թթ-ի մարդահամարներիի տվյալները, որտեղ տեղեկատվություններ են եղել հայերի մասին։

«Այնուհետև խնդիր էինք դրել այդ տվյալները հասնելի դարձնել առցանց տիրույթում հայերեն, թուրքերեն, անգլերեն, որպեսզի դրանցից կարողանան օգտվել այլ հետազոտողներ և ընդհանապես բոլոր ցանկացողները»,- ասել է Օհանյանը։

Հայ և թուրք մասնագետներից կազմած թիմը հասել է տպավորիչ արդյունքների։ Houshamadyan կայքում այժմ տեղեկատվություն կա 1779-1914թթ-ին ծնված շուրջ 46 հազար մարդու մասին։ Տեղեկատվություն կա նրանց ընտանիքների, մասնագիտությունների, ծննդավայրի, բնակության վայրի մասին։ 16 հազար մարդու հասցե հստակ նշված է, իսկ մնացածինը՝ մոտավոր, որպես հասցե նշված են որոշակի գյուղեր և շրջաններ։