Վայոց ձոր մարզի Եղեգնաձորի երկրագիտական թանգարանը հիմնադրվել է 1968 թ., այն Վայոց ձորի տարածաշրջանային մշակութային արժեքների պահպանության, գիտական ուսումնասիրության և պրոպագանդման կենտրոն է:

Այստեղ ամփոփված են մարզի տարածքից հայտնաբերված պատմական տարբեր ժամանակաշրջանների հնագիտական ուշագրավ նյութեր, այդ թվում՝ մի շարք եզակի նմուշներ:

Թանգարանի հնագիտական հավաքածուն մեծ կարևորություն ունի ոչ միայն մարզի, այլև Հայաստանի պատմության ուսումնասիրման համար: Թանգարանային արժեք ներկայացնող ազգագրական հավաքածուի մեջ ընդգրկված են 17-20-րդ դարերի պատմության, կենցաղի, սովորությունների, հավատալիքների վերաբերյալ հարուստ նյութեր:

Մարզի արդի ժամանակաշրջանի պատմությունն ամփոփված է բազմաբնույթ փաստաթղթային-արխիվային արժեքավոր հավաքածուներում: