Թանգարանի պատմությունը սկիզբ է առնում 1921թ-ից: Այն սաղմնավորվել է իբրև Հայաստանի Լուսավորության ժողովրդական կոմիսարիատին կից Երևանում ստեղծված Պետական կուլտուր-պատմական թանգարանի պատմագրական բաժին:

1954թ-ի հոկտեմբերին Գրական և Թատերական թանգարանների և Ռոմանոս Մելիքյանի անվան երաժշտական կաբինետի ֆոնդերի միավորմամբ կազմավորվում է Գրականության և արվեստի թանգարանը՝ մինչև 1963թ-ը գործելով Գիտությունների ակադեմիայի, այնուհետև, և մինչև օրս՝ Մշակույթի նախարարության իրավասության ներքո է գործում:

1967թ-ից այն կրում է Եղիշե Չարենցի անունը: Ավելի ուշ (1977 թ.) թանգարանում հանգրվանել են նաև հայ կինոարվեստին վերաբերող ֆոնդերը։