«Առաջիկա Սահմանադրական հանրաքվեն Հայաստանում ոչ միայն կլուծի որոշակի խնդիր, այլև կդառնա իշխանությունների համար որպես վստահության քվե»․ «Ռուսաստանի ջավախքյան սփյուռք» ՀԿ
Ապրիլի 5-ին Հայաստանում կանցկացվի սահմանադրական փոփոխությունների վերաբերյալ համաժողովրդական հանրաքվե: Երկրի քաղաքացիները պետք է պատասխանեն այն հարցին, թե համաձա՞յն են հիմնարար օրենքի 213-րդ հոդվածում փոփոխություններ մտցնելուն, որը նախատեսում է Սահմանադրական դատարանի վաղաժամկետ լուծարում: Այժմյան հոդվածն այսօր չի թույլատրում նման ընթացակարգ, քանի որ նրանում սահմանվում է, որ ՍԴ նախագահը և անդամները շարունակում են պաշտոնավարել մինչև իրենց լիազորությունների ժամկետի ավարտը:
Այս առիթով «Ռուսաստանի ջավախքյան սփյուռք» Հասարակական կազմակերպության վերլուծական խումբը ներկայացրել է իր մեկնաբանություններն ու վերլուծությունը․
«Խնդիրը կայանում է նրանում, որ երկրի բարձրագույն դատական մարմնի ինը ներկայացուցիչներից յոթը դարձել են Սահմանադրական դատարանի անդամներ ՝ մինչ 2015թ-ի գործող Սահմանադրության դրույթների ուժի մեջ մտնելը (այսինքն՝ հին Հիմնական օրենքի համաձայն): Այս դրույթը վերաբերում է նաև նրա նախագահ Հրայր Թովմասյանին: Ներկայիս իշխանությունները պնդում են, որ նա ընտրվել է իր պաշտոնին նախկին խորհրդարանի կողմից՝ սահմանադրական մանիպուլյացիաների և կեղծիքների արդյունքում: Այս կապակցությամբ երկրի Հատուկ քննչական ծառայությունն արդեն քրեական օրենսգրքի «Պաշտոնական լիազորությունների չարաշահում» և «Պաշտոնական կեղծիք» հոդվածներով մեղադրանք է առաջադրել Ազգային ժողովի նախկին խոսնակ Արա Բաբլոյանին և Ազգային ժողովի աշխատակազմի ղեկավարի նախկին տեղակալ Արսեն Բաբայանին»:
Ինչպես հայտնում է «Ռուսաստանի ջավախքյան սփյուռք» ՀԿ վերլուծական խումբը՝ ՀՀ իշխանություններն հենց իրենք ընդունում են, որ ՍԴ-ի հետ իրենց ներկայիս խնդիրը քաղաքական ենթատեքստ ունի:
«Ըստ իշխող թիմի ներկայացուցիչների՝ Սահմանադրական դատարանը և, մասնավորապես, նրա նախագահը, պաշտպանել են նախորդ կոռումպացված կառավարության շահերը, որը 2 տարի առաջ «թավշյա հեղափոխության» արդյունքում լքեց քաղաքական ասպարեզը: Այնուամենայնիվ, այսօր Սահմանադրական դատարանը շարունակում է պաշտպանել «նախկինների» շահերը:
ՀՀ Ազգային ժողովում «Հիմնարար օրենքի» փոփոխությունների նախագիծը ներկայացվել է «Իմ քայլը» իշխող դաշինքի խորհրդարանական խմբակցության կողմից: Նրա բոլոր անդամները՝ 88 հոգին քվեարկել են նրա օգտին: Մնացած 43 խորհրդարանականները, որոնք ներկայացնում են ընդդիմադիր կուսակցությունները, կամ չեն քվեարկել («Բարգավաճ Հայաստան»), կամ «դեմ» են արտահայտվել («Լուսավոր Հայաստան»):
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի խոսքով՝ Հայաստանի բոլոր ինստիտուտները պետք է գնան ժողովրդավարացման ճանապարհով.
«Նախ կառավարությունը գնաց այս ճանապարհով, հետո խորհրդարանը, և հիմա եկել է դատական համակարգի հերթը: Խորհրդարանում և կառավարությունում աշխատում են հասարակության կողմից ընտրված մարդիկ, ինչը չի կարելի ասել Սահմանադրական դատարանի մասին: Դա այդպես այլևս չի կարող շարունակվել: Ապրիլի 5-ին մենք «Այո» կասենք հեղափոխությանը, ազատությանը, ապագային, մենք կփակենք դուռը կոռումպացված պաշտոնյաների առջև»:
Հանրաքվեի նախագծի հեղինակներից մեկը՝ «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր և Փաշինյանի ամենամտերիմ գործընկեր Վահագն Հովակիմյանը ուղիղ հայտարարում է.
«Սահմանադրական դատարանը ոչ լեգիտիմ է և զրկված է հանրային վստահությունից: Նոր Սահմանադրության ուժի մեջ մտնելուց առաջ նշանակված դատավորները պատասխանատու են վերջին երկու տասնամյակների ընթացքում ընտրությունները կեղծելու համար»:
Այսպիսով, ինչպես հույս ունեն իշխանությունները, հանրաքվեն վերջնականապես կլուծի այդ ճգնաժամը, որը զարգացել է Սահմանադրական դատարանի շուրջ:
Մինչդեռ, նրանց հակառակորդները պնդում են, որ վարչապետը պարզապես ցանկանում է ազատվել նախորդ կառավարության վերջին բարձրաստիճան պաշտոնյա Հրայր Թովմասյանից: Իսկ ընդհանրապես, Սահմանադրական դատարանն այսօր, ըստ էության, միակ պետական մարմինն է, որը դեմ է կառավարությանը և խորհրդարանին, որն ինքնին իշխանության ճյուղերից մեկն է: Ավելին, ընդդիմության ներկայացուցիչները շեշտում են, որ Թովմասյանը Փաշինյանին դիմադրող խորհրդանիշ է՝ որպես «վերջին հենակետ»:
Վարչապետի քննադատները նաև հայտարարում են, որ իրավական տեսանկյունից այն մեթոդը, որով գործող իշխանությունները ցանկանում են ազատվել անցանկալի դատավորներից, ժողովրդավարական չէ, և հանրաքվեն ինքնին լուրջ բողոքներ է առաջացնում իր քաղաքական և իրավական հետևանքների վերաբերյալ: Ըստ «Ժողովրդի ձայն» ակումբի փորձագետ Արման Ղուկասյանի, «Գործադիր մարմնի նախաձեռնությունը կարելի է գնահատել որպես կոպիտ միջամտություն դատական համակարգում կառավարման երկու այլ ոլորտների ՝ օրենսդիր և գործադիրի կողմից:
Ինչ վերաբերում է մասնավորապես Հրայր Թովմասյանին, ապա նա քրեական գործով ամբաստանյալ է: Երկրի հատուկ քննչական ծառայությունը նրան մեղադրանք է առաջադրել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 308-րդ հոդվածի հատկանիշներով («Պաշտոնական լիազորությունների չարաշահում, որը ծանր հետևանքների է հանգեցնում»):
Բայց սպասվող սահմանադրական հանրաքվեն ոչ միայն լուծում է որոշակի խնդիր, այլև այն կդառնա իշխանությունների համար վստահության քվեի մի տեսակ: Եվ այսօր հեղափոխական Փաշինյանը անընդհատ իրեն նույնացնում է ժողովրդի հետ: Եվ այսօր, լինելով երկրի առաջնորդ, նա հանրահավաքային ժողովրդավարության կողմնակից է, ժողովրդին մշտական կոչերով, նրա հետ ուղիղ երկխոսությամբ: Պատահական չէ, որ իշխող ուժը հանրաքվե անցկացնելու որոշումը բացատրում է Սահմանադրության 2-րդ հոդվածի առկայությամբ, համաձայն որի՝ «Հայաստանի Հանրապետությունը իշխանությունը պատկանում է ժողովրդին: Ժողովուրդը իր իշխանությունն իրականացնում է ազատ ընտրությունների, հանրաքվեների միջոցով»:
Միևնույն ժամանակ, վարչապետը ցանկանում է պարզել, փոխվել է, և եթե այո, ապա որքան է, իշխանությունների և ինքն իր նկատմամբ աջակցության մակարդակը, որպեսզի սկսել հեղափոխության նոր փուլ: Մասնավորապես, ինչպես նշում են իրազեկ աղբյուրները, մենք խոսում ենք երկրի խորհրդարանի կողմից առաջիկա ամիսներին նոր օրենքների ընդունման մասին, որոնք հնարավոր կդարձնեն ուժեղացնել «հանցավոր անցյալի» դեմ պայքարը, այսինքն`նախորդ ռեժիմի բարձրաստիճան ներկայացուցիչների հետ` հսկայական ֆինանսական ռեսուրսներով նախկին օլիգարխների, որոնք, ինչպես երկրի բնակչության մեծամասնությունն է վստահորեն պնդում, ձեռք է բերվել հանցավոր ճանապարհներով:
Կառավարության համար ապրիլյան հանրաքվեի դրական արդյունքները կհանգեցնեն վարչապետի վերահսկողությանը դատական համակարգի վրա: Եվ այս առումով, կարելի է համաձայնել քաղաքագետ Ալեքսանդր Իսկանդարյանի հետ, ով պնդում է, որ այսօր էլիտաների փոփոխություն է տեղի ունենում, որը տեղավորվում է ցանկացած հեղափոխության տրամաբանության և իմաստի մեջ.
«Եկել է դատարանների հերթը՝ գործադիր, օրենսդիր և տեղական իշխանություններում էլիտաների փոփոխության»»: