«Մեծապես կասկածելի է, որ Հայաստանում միայն վեց վարակակիր կա». Հայկ Մարտիրոսյան
Քաղաքագետ Հայկ Մարտիրոսյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է.
«ԱՄՆ փաստացի գլխավոր համաճարակաբան Էնթոնի Ֆաուչին այսօր պաշտոնապես հայտարարել է, որ ԱՄՆ-ում առողջապահական համակարգը ձախողել է կորոնավիրուսի արձագանքը և ամենամեծ խնդիրը թեսթերի հարցում է: Ֆաուչին հայտարարեց նաև, որ մյուս երկրները շատ ավելի լավ են արձագանքել և եթե որևէ քաղաքացի այլ մի շարք երկրներում ցանկանում է թեսթ հանձնել, ապա հանձնում է: Ամենամարդաշատ նահանգը` Կալիֆորնիան, ունի միայն 8.000 թեսթ, որոնց մեծ մասը պիտանի չէ, որովհետև կարևոր ռեագենտներից մեկը չի աշխատում:
Իրականությունն այն է, որ ամերիկյան բազում քաղաքներում այլևս բազում հիվանդներ կան, որոնց մոտ կասկածվում է կորոնավիրուս, բայց թեսթավորում չի արվում: Նահանգների մեծամասնությունում թեսթավորումը գործնականում անհնար է: Եվ դրա պատճառով վարակն ավելի ու ավելի է տարածվում: Վարակի տարածվելուն զուգահեռ տարածվում է և խուճապը: Եվ այդ խուճապը նախևառաջ իշխանության անպատրաստության հետևանք է: Հայաստանում, ամենայն հավանականությամբ, նույն իրավիճակն է լինելու:
Թեսթերը լայնորեն և հեշտորեն հասանելի չեն քաղաքացիներին` ինչպես Ավստրալիայում և Հարավային Կորեայում, որտեղ վարակը հենց դրա շնորհիվ այլևս դանդաղ է տարածվում: Թեսթ հանձնելու համար կան չափանիշներ, որոնք այլևս հնացած են, բայց ծառայում են շատ սահմանափակ քանակությամբ թեսթերը երկար խնայելուն, որը, իհարկե, նշանակում է, որ ամենայն հավանականությամբ` վարակակիրների շատ փոքր մասն է հայտնաբերվում, իսկ հայտնաբերվածները կարող են այն արագորեն տարածել: Հայաստանում նաև հասարակությունն ամեն գնով ֆիքսված է խուճապից խուսափելու վրա, փոխանակ տեղ տալու լուրջ անհանգստությանը և դրա արդյունքում կանխարգելիչ քայլեր ձեռնարկելու:
Հանգստությունը քուն է, որի ժամանակ թշնամին` տվյալ պարագայում վարակը, շատ ավելի հեշտ է գտնում իր զոհին: ԱՄՆ-ում խուճապն այսօր դառնում է համատարած և ավելի է ուժեղանալու: Այլևս սկսում են դատարկվել բոլոր խանութների սննդային շարքերը, որ ապացույց է այն բանի, որ իշխանությունները չէին սպասում այսպիսի զարգացումների: Եվ այդ ամենն այն պատճառով, որ քաղաքացիներն անհանգիստ չէին, հանգիստ էին և վստահ էին, որ իշխանությունը վերահսկում է իրավիճակը: Հիմա մարդիկ սկսում են ճիշտ վարքագիծ որդեգրել. ինքնամեկուսանալ, դիմակներ կրել, անընդհատ լվացվել, որևէ պարագայում չմասնակցել որևէ մարդկային կուտակման և չլսել մասնագետների կողմից անհեթեթ որակվող որոշ բժիշկների կոչերին` չկրել դիմակներ: Եթե դուք հիվանդ եք և չունեք ախտանշաններ, (իսկ վարակելի դառնում են վարակվելուց բառացիորեն մեկ-երկու ժամ հետո), ապա դուք սպառնալիք եք ողջ շրջապատին: Ձեր դիմակ կրելը որոշակիորեն կկանխի վարակի տարածումը:
ԱՄՆ-ում այսօր արդեն մտայնությունն այնպիսին է, որ յուրաքանչյուր մարդ այլևս պոտենցիալ վարակակիր է և դա այն մտայնությունն է, որը կարող է սահմանփակել տարածումը: ԱՄՆ-ում նաև սկսել են հասկանալ, որ հենց սկզբից թռիչքներ չսահմանափակելը, սահմանները հենց սկզբից չփակելը, նահանգային սուվերենության կառուցվածքից ելնելով` տարբեր նահանգներում դպրոցները բաց պահելն ու հավաքները չարգելելը, աշխատողներին տներից աշխատելու կարգադրություններ չտալը մեծ սխալ էր: Այդ մասին զգուշացնում էին Իտալիայում վերջին օրերին: Հիմա նաև` ԱՄՆ-ում: Հայաստանում անհրաժեշտ է արթնանալ թմբիրից: Այս համաճարակը կարող է վարակել յուրաքանչյուրին և զգուշությունն անհրաժեշտություն է: Մի լսեք այն նեղմիտ և տգետ կոչերը, որոնք կոչ են անում հանգիստ լինել:
Հանգիստ մի եղեʹք: Խուճապի մի մատնվեք, բայց նաև հանգստության մի տրվեք: Երբ հանգիստ եք, թմրած եք, իսկ երբ թմրած եք, ամեն ինչին մատների արանքով եք նայում: Մեծապես կասկածելի է, որ Հայաստանում միայն վեց վարակակիր կա: Ամենայն հավանականությամբ դրանք շատ ավելին են: Այնպես, ինչպես բոլոր երկրներում: Ակնհայտ է, արդեն տեսանք, որ Հայաստանում իշխանությունն անկարող է համարժեք մտածել և արձագանքել այս համաճարակին: Մեծ հարց է` քանի թոքերի օդամատակարար սարք (lung ventilator) կա Հայաստանում: Այս վարակի պարագայում ծանր հիվանդներին դրանք են միայն օգնում պայքարել մահվան դեմ և եթե չկա, կամ ստիպված են անջատել` այս հիվանդությունը հատկապես ծանր տանող հիվանդը մահանում է: Այս համաճարակն ավելի ու ավելի մարդկանց է կլանում և Հայաստանն ուղղակի չի կարող զերծ մնալ դրա ճիրաններից: Խուճապի միʹ մատնվեք, բայց եղեք անհանգիստ, ուշադիր և անչափ զգուշավոր:
Եթե Հայաստանում համաճարակային ծանր իրավիճակ ստեղծվի` ինչպես Իտալիայում, իշխանությունը, ամենայն հավանականությամբ, չի կարողանալու այն որևէ կերպ կառավարել: Ավելացրեք դրան, որ Հայաստանի բժիշկների մեծամասնությունը մասնագիտության պիտանելիության որևէ Արևմտյան թեսթ հաստատ կձախողեր և իրավիճակն ավելի ցայտուն է դառնում (և թող կորոնավիրուսը գրիպի հետ ստատուսներով և տեսանյութերով համեմատող հայաստանցի բժիշկներն ամաչեն իրենց խոսքերից): Այդ պարագայում սեփական կյանքի համար պատասխանատվությունը մնում է հասարակ քաղաքացիների ուսերին, ինչպես այսօր ԱՄՆ-ում է: Գինը, որ կարող եք վճարել, կարող է և անչափ բարձր լինել:
Արթնացեʹք և առանց խուճապի տրվելու` զուսպ, բայց լուրջ միջոցներ ձեռնարկեք»: